A

absolut - byt niezależny od innych bytów, nieograniczony, nie mający przyczyny, absolutny, stanowiący podstawę wszech rzeczy. Od niego zależy wszystko inne.

absolutyzm - pogląd filozoficzny w teorii prawdy, etyki i estetyki; według niego poznanie, wiedza, prawda, dobro mają charakter absolutny, obiektywny i niezmienny.

agnostycyzm - twierdzenie filozoficzne ograniczające lub negujące możliwość poznania rzeczywistości.

agregat - u Arystotelesa całość powstała w wyniku łączenia lub skupienia różnorodnych części.

Kazimierz Ajdukiewicz - logik i filozof polski. Zajmował się logiką formalną, semantyką języka, metodologią nauk. Stworzył koncepcję filozoficzną " radykalnego konwencjonalizmu ". Autor: "Język i poznanie ", " Logika pragmatyczna"

aksjologia - nauka o wartościach, rozpatruje zagadnienia nadrzędne w stosunku do przedmiotów takich dyscyplin szczegółowych jak etyka, estetyka ekonomia. Dotyczy wszelkich wartości.

aksjomat - w logice jest to sąd, który bez dowodu przyjmuje się jako prawdziwy lub jako założenie wyjściowe w danym systemie dedukcyjnym.

akt - istnienie wynikające z połączenia materii, czyli bytu potencjalnego, z formą; najpierw jako substancji, a następnie jako bytu konkretnego.

alegoria - obrazowanie za pomocą figur zarówno słownych jak i plastycznych, które mają znaczenie przenośne.

anima - z łaciny - wiatr, powietrze tchnienie, siła witalna, życie, dusza.

altruizm - bezinteresowne kierowanie się w postępowaniu dobrem innych ludzi gotowości do poświęceń; przeciwieństwo egoizmu.

antropocentryzm - pogląd filozoficzny będący podstawą wielu systemów religijnych i myślowych, w których człowiek jest centralną postacią we wszechświecie, a wszystko w przyrodzie dzieje się ze względu na niego.

antropologia - nauka o człowieku, o jego zachowaniach, budowie biologicznej naturze i istocie człowieka.

antropomorfizm - przypisywanie przyrodzie martwej lub żywej cech ludzkich; wyobrażanie sobie bóstwa na podobieństwo człowieka.

antylogia - u sceptyków greckich przeciwstawność zdań w dyskusji. Przeciwstawne sobie argumenty.

antynomia - sprzeczność między dwoma twierdzeniami, które wydają się prawdziwe i równie dobrze uzasadnione.

antyteza - twierdzenie przeciwstawne danej tezie, tzn. określonemu twierdzeniu dotyczącemu istoty jakiegoś zagadnienia czy rozumowania.

apatia - z j. greckiego - niewrażliwość, niezdolność do doznawania cierpień, niewzruszoność, wolność od wzruszeń, brak cierpienia. (Cynicy, Stoicy).

apeiron - bezkres, nieskończoność, to co nieskończone.

apokatastaza - z j. greckiego - powrót do pierwotnego stanu. Np. u Heraklita i Pitagorejczyków. apolliński - od imienia greckiego boga. przymiotnik określający jeden z dwóch nurtów kultury greckiej, pełen ładu i harmonii przeciwieństwo dionizyjskiego.

a posteriori - sądy empiryczne, czyli zależne, wyprowadzane od doświadczenia; przeciwieństwo a priori.

aposterioryzm - stanowisko, według którego prawdziwość poznania uzasadniona być może jedynie na podstawie doświadczenia. przeciwieństwo aprioryzmu.

a priori - sądy niezależne od doświadczenia, przyjęte z góry; przeciwieństwo a posteriori.

aprioryzm - według tego stanowiska główną role w poznaniu pełni rozum, racjonalność nie zaś doświadczenie. Przeciwieństwo Aposterioryzmu.

arche - zasada, element - Początek pierwiastek, źródło wszystkiego, pojęcie używane pierwszych filozofów przyrody.

ateizm - pogląd filozoficzny odrzucający wiarę w istnienie Boga i wszelkich sił nadprzyrodzonych, niematerialnych; przeciwieństwo teizmu.

atrybut - cecha jakiegoś bytu nieodłączna od niego, Taka bez której nie mógł by istnieć. Nieoderwalna od niego. Arystoteles, Tomasz z Akwinu, Spinoza.

Augustyn - filozof, teolog, biskup, główny autorytet chrześcijaństwa do XII w. organizator kościoła w północnej Afryce; przystosował neoplatonizm do potrzeb wiary chrześcijańskiej, historię traktował jako walkę państwa bożego i państwa ziemskiego; autor słynnych autobiograficznych wyznań.

autarkia - u Sokratesa, stoików i cyników. Oznacza wewnętrzne uniezależnienie się człowieka od świata zewnętrznego, czyli od innych ludzi, rzeczy i zdarzeń. Autarkiczność to innymi słowy samowystarczalność

Powrót