D

daimonion - głos wewnętrzny, Duch opiekuńczy, który przestrzega Sokratesa przed złym postępowaniem. ostatecznie utożsamiany z sumieniem.

dedukcja - logiczna metoda rozumowania polegająca na uzasadnianiu jakiegoś twierdzenia przez wskazanie na inne, uznane za prawdziwe, z którego ono logicznie wynika. Wnioskowanie zgodne z kierunkiem wynikania logicznego; potocznie - wyprowadzanie sądów szczegółowych z sądów ogólnych.

deizm - pogląd filozoficzno-teologiczny i stanowisko światopoglądowe zakładające, iż Bóg stworzywszy wszechświat nie ingeruje więcej w losy świata i rozwój przyrody; Odrzuca wiarę w opatrzność Bożą, cuda i objawianie. Prymat moralności nad religią.

demiurg - u Platona Budowniczy całego świata z istniejącego już wcześniej tworzywa, z odwiecznej materii.

Demokryt z Abdery (460-370 p.n.e.) - filozof grecki, zwany ojcem materializmu, jeden z głównych przedstawicieli starożytnej filozofii materialistycznej. Twórca atomistycznej teorii budowy wszechświata, wprowadził ideę rozwoju jako realizacji potrzeb ludzkich i konieczności dla wzajemnej pomocy i obrony. W etyce zwolennik zachowania umiaru.

denotat - w logice stosunek semantyczny między wyrażeniami języka, a przedmiotami opisywanymi w tym języku. polegający na tym, że dane wyrażenie odnosi się do określonego przedmiotu.

desygnat - jakiejś nazwy to przedmiot przez nią oznaczany. nazwa jednostkowa ma tylko jeden desygnat np. "sokół" nazwa ogólna ma więcej desygnatów np. "ptak".

determinizm - poglad filozoficzny głoszący współzależność wszystkich zjawisk przyrodniczych i społecznych, zarazem ich podległość nieuchronnym prawidłowościom (koniecznościom) wyznaczanym przez ogół warunków, w jakich zachodzą. Przeciwieństwo indeterminizmu.

dialektyka - w starożytności to umiejętność dotarcia do prawdy przez ujawnianie i pokazywanie sprzeczności w poglądach przeciwnika, a także zalążki teorii bytu jako wiecznego ruchu i zmienności świata.

dianoia - wiedza umysłowa, która jest poznaniem przyczyn zjawiskom zmysłowych. Szczególnie u Platona.

doktryna - zbiór podstawowych twierdzeń określonej dyscypliny wiedzy, szkoły myślowej lub myśliciela. W religioznawstwie jest to zbiór podstawowych przekonań teologicznych, kosmologicznych i teorii człowieka (antropologii). Także system naukowy lub program polityczny.

dowód - ciąg zdań, które zawierają : wyrażenia przyjęte jako założenia, wyrażenia otrzymane z założeń w wyniku ich przekształceń zgodnie z regułami dedukcyjnymi, ewentualne wyrażenia otrzymane z przekształceń poprzednich wyrażeń, i w końcu zdanie które miało być udowodnione.

Powrót