E
egzystencjalizm - rozwinięty w XX w. kierunek filozoficzny uznający wielką rolę indywidualnej jednostki ludzkiej, człowieka żyjącego w świecie podzielonym na sferę świadomości i sferę rzeczy, osobowości odpowiedzialnej za swoje życie, zmuszanej jednak do nieustannych wyborów, i ponoszącej z tego tytułu wyłączną odpowiedzialność za swoje czyny. pesymistyczne poczucie lęku przed śmiercią i beznadziejnością istnienia prowadzi do wyobcowania ( alienacji ) napięć egzystencjalnych. Rozwinął się z myśli S.Kirkegaarda duńskiego filozofia. Przedstawiciele. M.Heidegger, Karl Jaspers, Jean Paul Sartre.
eklektyzm - w filozofii to próba łączenia w jedną całość rocznych, często sprzecznych i niespójnych teorii, poglądów, też i pojęć, w sztuce to łączenie różnych elementów formalnych i treściowych z różnych epok lub koncepcji teoretycznych, nie prowadzące do jednorodnej i samodzielnej stylowo syntezy artystyczno-estetycznej.
Henryk Elzenberg (1887-1967) - wybitny filozof i historyk filozofii, profesor kilki uniwersytetów polskich zajmujący się etyka i estetyką, zwłaszcza rolą wartości ( aksjologia ).
empiryzm - kierunek filozoficzny w dziedzinie teorii poznania przypisujący doświadczeniu zmysłowemu główną rolę w procesie poznawania rzeczywistości. Genetyczny - zakłada, że umysł pierwotnie to "tabula rasa" zapisywana treściami dopiero w trakcie poznawania. Metodologiczny - uznaje za prawdziwe tylko takie poznanie, które jest oparte na poprzedzającym je i aktualnym doświadczeniu.
entelechia - u Arystotelesa forma kształtująca celowo materię, czyli siła życiowa, której działaniem tłumaczył on rozwój świata roślin i zwierząt. Dusza to entelechia ciała. Koncepcję te przejęli Leibniz oraz Bergson.
epikureizm - Doktryna myślowa Epikura (341-270 p.n.e) greckiego filozofa, kontynuatora materialistycznej i atomistycznej koncepcji Demokryta z Abdery. Był wyrazem kultu życia, pragnienia szczęścia oraz postawy operującej wyłącznie konkretnymi wyobrażeniami. W dziedzinie etyki uznanie jedynie dóbr doczesnych - najwyższe dobro i cel życia to przyjemność i szczęście tożsame z moralnością i dobrem, czego warunkiem wystaraczającym jest brak cierpień i trosk. W dziedzinie filozofii przyrody to radykalne wyrzeczenie się czynników nadprzyrodzonych i uznanie wszelkiego bytu za cielesny uznanie strachu przed Bogiem i śmiercią za główne źródło zła w świecie.
epoche - u starożytnych sceptyków powstrzymywanie się od wypowiadania sądów. Powstrzymanie się zarówno od potwierdzenia jak i zaprzeczenia.
erystyka - sztuka prowadzenia sporów i dyskusji, umiejętność skuteczne argumentowania i obrony własnych tez oraz zabijania i obalania poglądów głoszonych przez przeciwnika intelektualnego. Rozwijana głównie w starożytnej, m.in. przez sofistów oraz logików i filozofów wieków późniejszych.
estetyka - w filozofii to dziedzina nauki o pięknie lub ogólna teoria sztuk i badań dzieł artystycznych; nauka ustalająca kryteria wartości norm i ocen estetycznych; obejmuje m.in. studia nad treścią i formą dzieł, ich genezą i funkcjami, przeżyciami artystyczno-estetycznymi, a także problemy związane z kształtowaniem się kryteriów ocen i kanonów piękna w poszczególnych epokach i krajach, co najczęściej związane jest z poglądami filozoficznymi, światopoglądowymi i społecznymi autorów konkretnych koncepcji. zalążki u sofistów potem Sokrates, Arystoteles.
etyka - nauka o moralności, ogół zasad i norm postępowaniem przyjętym w danej społeczności i kulturze. Także geneza, opis i ustalenie dyrektyw moralnego postępowania ludzi oraz badanie istniejącej rzeczywistości moralności początki etyki wyrastały z myśli "mędrców greckich" Heraklita, Demokryta, pitagorejczyków, sofistów, epikurejczyków, Sokratesa, Platona i Arystotelesa oraz na gruncie różnych systemów i doktryn.
eudajmonizm - pogląd z zakresu etyki zakładający, że jedyną lub główną wartością życia ludzkiego jest szczęście; poszczególnych jednostek.
Powrót
|