Życiorys Maxa Schelera

Krajem rodzinnym Schelera była Bawaria. Urodził się w Monachium 22 sierpnia 1874 roku. Tam też uczęszczał do szkoły średniej. Jako kilkunastoletni chłopiec przyjął wiarę katolicką. Wydarzenie to poważnie zaważyło w życiu Schelera, ponieważ od tego momentu począwszy jego postawa wobec osobiście zaakceptowanej religii, nie wolna od dramatycznych napięć i konfliktów, stała się czynnikiem istotnie oddziałującym tak na sprawy prywatne, jak też na kierunek i charakter dociekań filozoficznych.
Studia w zakresie filozofii i nauk przyrodniczych rozpoczął w Monachium. Kontynuował je potem na uniwersytecie w Berlinie gdzie wykładali wówczas W. Dilthey, G. Simmel. Następnym etapem uniwersyteckiej edukacji Schelera była Jena, gdzie uczęszczał na wykłady ekonomii politycznej, geografii i nadal filozofii. W tym ośrodku mistrzami Schelera byli neokantysta O. Liebmann a zwłaszcza R. Eicken. Właśnie pod jego kierunkiem Scheler napisał pracę doktorską „Przyczynki do ustalenia związków między zasadami logicznymi a etycznymi”, którą broni w 1897 roku. W Jenie również dwa lata później habilituje się na podstawie rozprawy „Metoda transcendentalna i psychologiczna” i zaczyna wykładać na tamtejszym uniwersytecie.
Wpływ jednak Euckena na Maxa Schelera nie okazał się jednak zbyt silnym. Momentem decydującym o dalszym rozwoju filozoficznym Schelera było zapewne „spotkanie” z fenomenologią. Twórcę fenomenologii poznał Scheler w 1901 roku. Spotykając się z fenomenologią Max Scheler był już dojrzałym i naukowo samodzielnym filozofem. Toteż uważa się, że przystąpienie Schelera do nurtu fenomenologicznego było raczej sprawą świadomego wyboru a nie przypadkiem. Max Scheler nigdy jednak nie akceptował w pełni stanowiska Edumnda Husserla. W 1907 roku Scheler powraca do Monachium. Rozwija tam ożywioną działalność w ramach „monachijskiej grupy fenomenologów”, do których należeli między innymi: Adolf Reinach, Theodor Conrad, Dietrich von Hildebrand. W tym okresie powstaje wiele znaczących dzieł Schelera m.in. „Formalizm w etyce..” czy chociażby „Istota i formy sympatii”. Wybuch I wojny światowej kieruje uwagę Schelera na aktualne wydarzenia polityczne i społeczne. Okazuje się wrażliwym i zaangażowanym ich obserwatorem, doszukującym się sensu wojny, rozpatrującym zmagania narodów Europy przede wszystkim w kategoriach etycznych i religijnych. Podczas wojny Scheler udaje się do opactwa benedyktyńskiego w Beuron. Tam dokonuje się jego tak zwana „druga konwersja”, która miała – zdawałoby się na trwałe – przypieczętować pojednanie z katolicyzmem. Stan ten niestety nie trwał długo bo gdzieś do roku 1922. W 1921 ukazuje się „O tym co wieczne w człowieku” – główne dzieło Schelera w zakresie filozofii religii.
W roku 1919 Scheler obejmuje katedrę filozofii i socjologii na uniwersytecie w Kolonii. Równocześnie zostaje dyrektorem Instytutu Badawczego Nauk Społecznych. Około roku 1922 następuje kolejny, doniosły zwrot w orientacji religijnej Schelera. Odchodzi on od katolicyzmu i teizmu. W jego pracach z tego okresu widać wpływy Spinozy, Hegla, Schopenhauera i późnego Schellinga. Wzrasta też zainteresowanie Schelera problematyką socjologiczną, zresztą uprawianą w duchu filozoficznym, o czym świadczy chociażby dzieło „Pisma z zakresu socjologii i teorii światopoglądu”. Powody owego zwrotu Maxa Schellera w jego pojmowaniu religii katolickiej – istotne choćby z uwagi na odejście od wielu uprzednio głoszonych tez filozoficznych – nie są dostatecznie wyjaśnione do dzisiaj. Najpełniejszy wykład swego nowego stanowiska filozoficznego dał Scheler w opublikowanej w 1927 roku pracy „Szczególne stanowisko człowieka” w późniejszych wydaniach opatrzonej tytułem „Stanowisko człowieka w kosmosie”.

Powrót